Schmidt-Marlissaconcert 26 september groot succes

Op zaterdag 26 september hebben Wietse Ouwejan en Lukas Jan Schoonbeek het jaarlijkse Schmidt-Marlissaconcert gegeven op het Faber en Dienesorgel in de Grote Kerk van Veendam. Het was een heel bijzonder, sprankelend concert: boeiende klankkleuren en spannende composities van o.a. Sigfrid Karg-Elert, Max Reger, Ernst Pepping en Jan Welmers waren te horen. Helemaal passend bij dit orgel, waar deze muziek prima op gespeeld kan worden - mits er organisten aan de speeltafel zitten die zich verdiept hebben in dit orgel en de bijpassende muziekliteratuur. En daar was deze keer zonder meer sprake van. Groot compliment aan Wietse Ouwejan en Lukas Jan Schoonbeek (en hun docent Theo Jellema).
Na de restauratie zullen de mogelijkheden van dit orgel, met betrekking tot klankkleur en registratie, een voor Noord Nederland uniek orgel opleveren. We zien er naar uit!

Het Schmidt-Marlissaconcert is genoemd naar dr. Fried Schmidt-Marlissa. Hij zorgt er voor, dat in 1928 een nieuw orgel achter het front van J.W. Timpe gebouwd wordt. 
Schmidt-Marlissa is buitengewoon goed op de hoogte van de orgelbouwliteratuur en de inzichten van organisten en orgelexperts als Max Reger, Karl Straube, Otto Dienel en met name Albert Schweitzer (1875-1965, musicus, theoloog, arts-zendeling te Lambarene).
Het orgel, dat gebouwd wordt door de fa. Faber en Dienes, krijgt een Duitse 'moderne' dispositie met nadruk op 8-voets registers en een speeltafel conform Schweitzers ideeën, zoals verwoord in zijn boek 'Deutsche und Französische Orgelbaukunst und Orgelkunst' (1906).
Het orgel heeft drie klavieren en een vrij bespeelbaar pedaal, met 13 koppelingen, diverse speelhulpen, dubbel aangebrachte zweltreden voor manuaal II en III, een wals (roller) om koppelingen één voor één in een vaste volgorde bij of af te schakelen en een wals om registers één voor één in een vaste volgorde bij of af te schakelen. Voor bepaalde speelhulpen zijn zowel knoppen als treden aanwezig.
Door middel van transmissies is de dispositie van het orgel groter dan het werkelijk aanwezige aantal pijpen.
De speeltafel is vrijstaand opgesteld in de organistenkamer en in die kamer is er ruimte voor een koor.
In 1993 wordt het orgel gerestaureerd door de fa. S. de Wit. De tractuur wordt elektrisch gemaakt, veel speelhulpen en een aantal registers worden verwijderd. De windladen worden aangepast.

Er zijn vergevorderde plannen om het orgel te restaureren. Adviseur Natascha Reich heeft een uitmuntend historisch en restauratierapport geschreven. Haar conclusie: de wijze waarop dr. Schmidt-Marlissa het orgel heeft laten bouwen is uniek. Het orgel heeft, ondanks de ingrijpende ombouw van 1993, nog steeds een zeer goed te restaureren directe link naar de klankesthetiek van eind 19e / begin 20e eeuw en het gedachtegoed van Albert Schweitzer en Otto Dienel. Restauratie biedt een unieke mogelijkheid dit te realiseren. Daarom is prof. dr. Hans Fidom (hoogleraar orgelkunde V.U. Amsterdam) enthousiast over dit restauratieplan en heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed het orgel juni 2019 tot rijksmonument verklaard (waardoor restauratie voor subsidie in aanmerking komt). Het College van Kerkrentmeesters en de Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Veendam (eigenaar van het orgel) staan achter de plannen van de stichting en zijn nauw betrokken bij de planning en besluitvorming. Er wordt hard aan gewerkt om de financiële kant van de zaak rond te krijgen, en dat lijkt te lukken. Als alle seinen op groen staan, kan Adema's Kerkorgelbouw Hillegom januari 2023 met de restauratie beginnen.